Έντεχνα
Γράφει ο Παύλος Ζέρβας

Ημερολόγιο, δεύτερο, του Νίκου Ξυδάκη. Απ' τον μεγάλο καθρέφτη της μουσικής ο συνθέτης φέρνει στο παράθυρο του σπιτιού μας σπάνιες στιγμές, ιδιωτικές... Μας εξηγεί ο ίδιος το πώς και το γιατί:

«Οι συνεργάτες, οι φίλοι, οι μουσικοί πάντα σε μια συνάντηση στο διάλειμμα μιας πρόβας, ανάμεσα
σε μια ηχογράφηση ή πριν από μια συναυλία, και σχεδόν με μια συγκινητική εκνευριστική μανία,
συνηθίζουν να παίζουν μουσική που τους αρέσει. Τραγούδια, αυτοσχεδιασμούς, διασκευές, ή κάτι
που οι ίδιοι έχουν συνθέσει. Αυτές τις προσωπικές στιγμές του καθενός που μπορεί να είναι και η βαθύτερη τους επιθυμία και που τα τελευταία χρόνια επίμονα κρυφακούω και παρασύρομαι κι εκμυστηρεύομαι κι εγώ, σκέφτηκα να συγκεντρώσω στο Ημερολόγιο.
Το Ημερολόγιο θα ήθελα να θεωρηθεί όχι σαν μια ηχογράφηση μoυσικής ενός δίσκου αλλά σχεδόν
σαν μια υποκλοπή αισθημάτων των φίλων μου.
Αν κρατούσα σημειώσεις για ένα ημερολόγιο ηχητικό, αυτές θα κρατούσα.»
(Νίκος Ξυδάκης, απ' το 70σέλιδο βιβλιαράκι που συνοδεύει τον δίσκο.)

Το αποτέλεσμα είναι απρόσμενο και πολυσυλλεκτικό: είκοσι ένα μουσικά ακούσματα - οργανικές συνθέσεις, απαγγελίες ποιημάτων, τραγούδια και διασκευές -, συχνά και με τη συμβολή νέων δημιουργών κι ένα βιβλίο - κόσμημα με πρωτότυπα αλλά και μεταφρασμένα ποιήματα και διηγήματα, κάποια απ' τα οποία δημοσιεύονται για πρώτη φορά, πλαισιωμένα με παράξενες φωτογραφίες, σχέδια και σκίτσα.

Το Ημερολόγιο δεύτερο, στα ίχνη εκείνου του πρώτου Ημερολόγιου του 1995, παραμένει ένα χειροτέχνημα με τη μορφή ενός μουσικού και λογοτεχνικού ημερολογίου. Και οι στιγμές του ακριβές, πιθανά στιγμιότυπα απ' τα παρασκήνια μουσικών παραστάσεων του Ν. Ξυδάκη ή και, σκηνές από ταινία. Ενός μουσικού ντοκιμαντέρ γεμάτο ανάσες και σιωπές καλλιτεχνών, όπως η Ελευθερία Αρβανιτάκη, στο «Τελευταίο ταξίδι» του Κώστα Καρυωτάκη, η Όλια Λαζαρίδου που μας εξιστορεί το «Όνειρο της Μαρίας» του Διονυσίου Σολωμού, ο Βασίλης Παπαβασιλείου που ερμηνεύει το ποίημα του Νίκου Εγγονόπουλου «Η βυκάνη», ο Διονύσης Καψάλης που διαβάζει το ποίημα του «ADAZIO», κι ο ίδιος ο συνθέτης στο ποίημα του Μίλτου Σαχτούρη «Η εισβολή της μαύρης πεταλούδας του Πόρου»... Και οι μουσικές δεξιοτεχνικές, που σε παίρνουν μακριά όπως «Ο Τσακιτζής» και η «Καππαδοκία» του Βασίλη Κετεντζόγλου. Ή, το «Βαλς Ρουά» του Αλέξανδρου Καψοκαβάδη με τους Ματ σε 2 υφέσεις, τη σύνθεση «Ίων» του Κώστα Βόμβολου με τους Tabako Trio, τον «Εσπερινό» του Λεωνίδα Μαριδάκη σε ποίηση Διονύση Καψάλη, το οργανικό του Φώτη Μυλωνά «Μνήμη», και το «Χιόνι» του Θωμά Κωνσταντίνου με τους Τακίμ. Και βεβαίως, η διασκευή του τραγουδιού «Τριαντάφυλλο στο στήθος» του Μάνου Χατζιδάκι απ' τον Β. Κετεντζόγλου και η «Μαργαρίτα Μαγιοπούλα», σε διασκευή και ερμηνεία Νίκου Ξυδάκη.
Καλή ακρόαση.

Cd για πολύ ψαγμένους. Ένας πολύ σημαντικός μουσικός, ο Νίκος Ξυδάκης δημιουργεί ένα cd που τρέχει με ...αντίληψη και εικόνες θεατρικές, αλλά και πολύ προσωπικές. Τα τραγούδια μοιάζουν περισσότερο να συνοδεύουν τα όσα θέλει να πει ο καλλιτέχνης και λίγες είναι οι στιγμές που αποκτούν πρωταγωνιστικό ρόλο. Τα κείμενα όμως έχουν έναν χαρακτήρα πολύ ιδιαίτερο που τελικά ίσως προκαλέσει την αδιαφορία του ακροατή, όχι γιατί κατά βάθος δεν έχουν ενδιαφέρον, όσο γιατί δίνονται με τρόπο στεγνό, αυστηρό και η ροή τους δυσκολεύει τη παρακολούθηση τους. Από την άλλη η μουσική υπόκρουση είναι μερικές φορές εξαιρετική και αυτό οφείλεται βεβαίως και σε κάποιες πολύ δυνατές συνθέσεις, όπως τη "Καππαδοκία", το "Χιόνι", τη περίφημη "Μαργαρίτα Μαγιοπούλα" και αρκετές ακόμα... Κορυφαίο το μελοποιημένο - από τον Ξυδάκη - ποίημα του Κώστα Καρυωτάκη "το τελευταίο ταξίδι" που ερμηνεύει η Ελευθερία Αρβανιτάκη. "Ονειρικό" το "adagio" όπου διαβάζει ο Διονύσης Καψάλης.

Αφηγήσεις, οργανικές συνθέσεις και τραγούδια συνθέτουν ένα παζλ ιδιόμορφο, συχνά επιβλητικό, το ξανατονίζω όμως και "πολύ προσωπικό", αλλά και σημαντικό κομμάτι της πορείας ενός καλλιτέχνη που κατέχει περίοπτη θέση στο μουσικό στερέωμα της χώρας μας.

... Η μελωδικότητα που τελικά σου αφήνει το cd ...

"Καλό ταξίδι αλαργινό καράβι μου
στου απείρου και στης νυκτός την αγκαλιά με τα χρυσά σου φώτα
να 'μουν στη πλώρη σου ήθελα
για να κοιτάζω πίσω
για να κοιτάζω να περνούν τα όνειρα τα πρώτα.

Η τρυκιμία στο πέλαγος και στη ζωή να παύει
μακριά μαζί σου φεύγοντας πέτρα να ρίχνω πίσω
να μου λικνίζεις την αιώνια θλίψη μου, καράβι
δίχως να ξέρω που με πας
και δίχως να γυρίσω"...

(στίχοι: Κώστας Καρυωτάκης - "Το τελευταίο ταξίδι")