Τραγούδι : "Στο Λαύριο γίνεται χορός"
Ποίηση : Νίκος Γκάτσος
Σύνθεση : Μάνος Χατζηδάκις
Ερμηνευτής : Μάνος Χατζηδάκις

Από την κυκλοφορία του ΣΕΙΡΙΟΥ "Melina Mercouri sings Manos Hadjidakis" ...Μελίνα του Μάνου.

Σήμερα δε σχολιάζω, δε συμπληρώνω, δεν εξηγώ, δε διευκρινίζω τίποτα! Σήμερα απλά παρατηρώ και καταγράφω ό,τι είναι σε θέση να αντιληφθεί το ταπεινό οπτικό μου πεδίο...
Τι να τολμήσω να σχολιάσω σε έργο του Νίκου Γκάτσου; Ειδικά όταν αυτό έχει μελoποιηθεί από το Μάνο Χατζηδάκι...

Το συγκεκριμένο έργο τέχνης, αρχικώς προοριζόταν (1963-64) για το βασικό θέμα μουσικής στην ταινία "ΤΟΡ ΚΑΡΙ". Το 1965 όμως, ξεκίνησε το ουσιαστικό ταξίδι του από τη συλλογή της Columbia "Ματωμένος Γάμος" επιβιβαζόμενο στο "καράβι" της φωνής του Γρηγόρη Μπιθικώτση. Έχει βεβαίως ταξιδέψει επίσης, με τις φωνές της Μελίνας Μερκούρη και της Νάνας Μούσχουρη. Η υπογράφουσα της παρούσης αρθρογράφησης επέλεξε την ηχογράφηση στην οποία το έργο τέχνης ερμηνεύεται από τον ίδιο το Μάνο Χατζηδάκι για να το μάθει η Μελίνα Μερκούρη!

Προσπάθησα και φαντάστηκα τη σκηνή της "εκπαίδευσης". Ο Χατζηδάκις τραγουδά με τη χαρακτηριστική του προφορά. Η Μελίνα ακούει. Με το τέλος της ερμηνείας γελά ενθουσιασμένα, ναζιάρικα, παθιάρικα και αναφωνεί "Θαύμα!". Τα δύο "ιερά τέρατα" της ελληνικής μουσικής, σε στιγμές δράσης. Ο συνδυασμός Χατζηδάκις-Γκάτσος είναι κορυφαίο διδακτικό υλικό, ερμηνευμένο εξαίσια από όλους τους προαναφερθέντες κορυφαίους (Μπιθικώτση και Μούσχουρη). Ο αέρας, η αύρα της Μελίνας όμως ασκεί μια ιδιαίτερη γοητεία.
Τι τυχεροί που είμαστε ως Έλληνες... Τι μεγάλα ταλέντα γέννησε αυτή η πατρίδα... Τι μουσική ποιότητα, τι μουσικό ήθος, τι μουσικές προσωπικότητες, τι μουσικές δημιουργίες...

Ο Μάνος Χατζηδάκις ως μη ελεγχόμενο αποτέλεσμα μίξης της ουτοπίας, της ελευθερίας, της καθαρότητας και του ρεαλισμού. Δημιουργεί και αποτυπώνει συναισθήματα μέσα σε κάθε νότα. Κάθε νότα γίνεται ήχος, κάθε ήχος φτάνει στο αυτί μας. Τα ερεθίσματα της ακοής μας αποδίδουν την αίσθηση της πληρότητας. Κατευθείαν από την ψυχή του γνήσιου Έλληνα και Μεγάλου Ερωτικού Μάνου.

Νίκος Γκάτσος, εξέχουσα μορφή του ποιοτικού μας λόγου. Η υψηλής ποιότητας γραφή του είναι ποιητικό κεφάλαιο στον ελληνικό υπερρεαλισμό. Μεστός, φίνος, με ουσιαστική ποιότητα λόγου και εκφραστική δεινότητα.

Μιλάμε για άλλη εποχή. Άλλη μουσική καθημερινότητα. Άλλη μουσική γραφή. Άλλα μουσικά ήθη!

Ο δημιουργός κάποια περιμένει. Την περιμένει για ένα μόνο λόγο, απλά για να τη δει. Ούτε τα πιο φανταστικά του όνειρα δεν επιθυμούν κάτι άλλο. ..Έριξα πέτρα στο πηγάδι για να βρώ νερό ένα χρυσό φλουρί στον Άδη και σε καρτερώ... Οι διάφοροι χοροί ήταν μια καλή ευκαιρία για να δει κάποιος αυτή που επιθυμεί. Για να την δει μόνο!! Ίσως στην καλύτερη περίπτωση να κατάφερνε να χορέψει μαζί της και ένα χορό!
Έτοιμος να αδειάσει από τον εαυτό μου, ψυχή στο βράχο καρφωμένη και να γεμίσει από εκείνη, να την προσλάβει αναλλοίωτη, να την αποδεχθεί χωρίς όρους μέσα. Αποζητά την ασφάλεια που θα νιώσει κοντά της στα πλαίσια της αγάπης.
Όλα είχαν ένα αέρα αγνότητας και ρομαντισμού. Ακόμη και η απελπισία ήταν γλυκιά! Σαν πληγωμένα παιδικά μάτια... Δεν έχω ελπίδα να χαρώ τη χάρη σου μεσ' το χορό...

Ο χορός γινόταν στο Λαύριο. (Η λέξη Λαύριο προέρχεται από το Λαύρα που σημαίνει στενό πέρασμα, στοά και κατ' επέκταση μεταλλευτική στοά). Ποιός είν' απόψε ο τυχερός στο Λαύριο γίνεται χορός. Ως γνωστό, η Λαυρεωτική ζωή εξουσιαζόταν από το βιομηχανικό τρόπο ζωής και ιδιαίτερα η ζωή των εργατών ήταν σκληρή με εκτενή ωράρια, έλλειψη αργιών και πενιχρούς μισθούς. Κάθε τι για 'κείνους είχε σημασία. Ένας χορός ήταν μέγα γεγονός.

Σημεία που αξίζουν την προσοχή μας

Όλο το κομμάτι. Στίχος και μουσική! Αν διαβάσετε μόνο το στίχο, χάνετε μέρος του έργου. Καλό θα ήταν (αν και αποφεύγουμε να δίνουμε αγοραστικές κατευθύνσεις) το συγκεκριμένο cd να μη λείπει από τη δισκοθήκη σας.

Αναρωτιόμαστε, γιατί δεν γράφονται πλέον μεγάλα τραγούδια; Γιατί ό,τι κυκλοφορεί στη δισκογραφία ξεχνιέται μετά από τρεις μήνες;
Επειδή σήμερα δε "ζούμε" πια. Το έχουμε κόψει. Δε ζούμε. Απλά υπάρχουμε και περιφερόμαστε. Τότε η καθημερινότητα ήταν απλότερη και αθωότερη.

Ευτυχώς υπάρχουν ακόμα δημιουργοί (ελάχιστοι) οι οποίοι καταφέρνουν να καταπαύσουν τις δικές τους ψυχοδυναμικές συγκρούσεις. Ερμηνεύουν έξω από το πρίσμα των προσωπικών τους πεποιθήσεων, εμπειριών και συναισθημάτων. Δημιουργούν και ενορχηστρώνουν χωρίς αγχωτικό ρυθμό. Χωρίς το άγχος που βγάζουν σήμερα οι δημιουργοί στις μουσικές τους (το μπιτ ανακαλύφθηκε μετά το '90, τη δεκαετία "γέννησης του άγχους"). Ίσως διδάσκονται από τη γραφή και τη σύνθεση αυτών που πλέον δεν υπάρχουν στη ζωή.

Ευχαριστούμε την κα Θωμαή Ταμπάκη από τη Δημοτική Ραδιοφωνία Λαυρίου και την κα Αγγελική Μανιάτη για τη βοήθειά τους...

Να περνάτε καλά και να τραγουδάτε όποτε βρίσκεται ευκαιρία.

Μάρθα Μανώλη
martha@musiccorner.gr