Όταν η Χαρούλα Αλεξίου συνάντησε το Μάνο Λοΐζο...
(μέρος δεύτερο)

Συνεχίζουμε και σήμερα να ακολουθούμε τα ίχνη της κοινής δισκογραφικής διαδρομής του Μάνου Λοΐζου και της Χαρούλας Αλεξίου. Αφήσαμε από την προηγούμενη εβδομάδα "Τα τραγούδια της Χαρούλας", αλλά και το πρόσφατο "Αφιέρωμα στο Μάνο Λοΐζο".

Ο δίσκος με "Τα τραγούδια της Χαρούλας" κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 1979 και περιείχε δώδεκα τραγούδια του Μάνου Λοΐζου: "Γύφτισσα τον εβύζαξε", "Την όγδοη μέρα", "Σε πέντε ώρες ξημερώνει Κυριακή", "Πες μου πως γίνεται", "Όλα σε θυμίζουν", "Τι να πω", "Ο φαντάρος", "Έκανα τη μοίρα φίλη", "Κι εγώ σαν πόλη", "Μες στο πλήθος", "Τέλι - τέλι", "Τίποτα δεν πάει χαμένο". Τους στίχους έγραψε ο Μανώλης Ρασούλης και σε τρία κομμάτια ("Σε πέντε ώρες ξημερώνει Κυριακή", "Τι να πω", "Τέλι - τέλι") ο Πυθαγόρας.

"Επέστρεψα σ' ένα χώρο, που πολύ τον έχω αγαπήσει από τότε που έγραφα "Το πλαστό το πασαπόρτι", τη μουσική στην ταινία "Ευδοκία", διάφορα ζεϊμπέκικα και χασάπικα. Επέστρεψα στα τέλια, τις χορδές δηλ. των λαϊκών οργάνων, που δίνουν ένα πανέμορφο συναίσθημα", ανέφερε ο Λοΐζος σε μια συνέντευξή του στο Δ. Γκιώνη (εφημερίδα "Ελευθεροτυπία", 13 Αυγούστου 1979). Από πού επέστρεψε; Από τραγούδια με έντονα πολιτικοποιημένο ύφος, που υπάρχουν στους πριν από "Τα τραγούδια της Χαρούλας" δίσκους του. Στα "Τραγούδια μας" με το Γιώργο Νταλάρα και το στιχουργό Φώντα Λάδη εν έτει 1976 και στα "Τραγούδια του δρόμου" (1974).

Ο Μανώλης Ρασούλης, από την πλευρά του, περιγράφει ως εξής το χρονικό της συνεργασίας του με το Μάνο Λοΐζο: "Δουλεύουμε μ' ένα τρόπο εξαιρετικά χαλαρό, μένω για έξι μήνες στο σπίτι του στη Φιλοθέη, κάνουμε καλαμπούρια και παράλληλα γράφουμε. Κάν' το έτσι, κάν' το αλλιώς... Δεν του έδωσα στίχους για να μελοποιήσει. Σχεδόν όλα τα τραγούδια γράφτηκαν από κοινού. Ανταλλάσσαμε σκέψεις και για τη μουσική και για τα θέματα και τους στίχους. Όταν μπήκε στο παιχνίδι και η Αλεξίου, εγώ είχα ερωτευτεί αυτό τον αισθησιασμό που εξέπεμπε ως τραγουδίστρια κι έκανα ότι μπορούσα για να μη τον χάσουμε. Εκείνη βέβαια είχε τραγουδήσει ως τότε και κάποιες μπαλάντες και καθώς αυτό ήταν ένα περισσότερο αποδεκτό ιδεολογικά είδος, καταλήξαμε ότι μπορούμε να φτιάξουμε και το μεν και το δε...".

Όλα αυτά ανήκουν, πια, στην ιστορία. Σήμερα, "Τα τραγούδια της Χαρούλας" έχουν κερδίσει επάξια το στοίχημα με το χρόνο και αποτελούν έναν από τους πιο αγαπημένους και τους πιο εμπορικούς δίσκους του Λοΐζου. Η Αλεξίου σε κάθε ζωντανή επαφή της με το κοινό δεν παραλείπει να θυμάται τραγούδια, όπως το "Όλα σε θυμίζουν", ή το "Τέλι-τέλι" ή τον "Φαντάρο"...

Φαίνεται, όμως, ότι αυτό δεν της ήταν αρκετό. Έτσι πέρυσι, εβδομήντα χρόνια από τη γέννηση και 25 από το θάνατο του συνθέτη, αποφάσισε να παρουσιάσει ένα μεγάλο αφιέρωμα στα πλαίσια του Ελληνικού Φεστιβάλ. Για πρώτη φορά στο Ηρώδειο, στις 14 και 15 Ιουνίου του 2007 και στη συνέχεια σε μια μεγάλη περιοδεία σε ολόκληρη την Ελλάδα. Το εγχείρημα στέφθηκε από απόλυτη επιτυχία, ο κόσμος το καλοδέχτηκε και το αγκάλιασε και τα τραγούδια του Λοΐζου αποδείχτηκαν όχι μόνο αειθαλή, αλλά και ιδιαιτέρως δημοφιλή σε όλες τις γενιές των ακροατών. Το επισφράγισμα ήταν η κυκλοφορία ενός διπλού cd (και dvd) από τη συναυλία του Ηρωδείου, τον περασμένο Οκτώβριο. Πως τραγούδησε η Αλεξίου τα τραγούδια του Μάνου; Όπως μόνο εκείνη ήξερε και όπως μόνο εκείνη αισθανόταν. Με περίσσευμα συγκίνησης. Με φόρτιση συναισθηματική. Με αλήθεια, προπάντων. Αλήθεια ψυχής. Και με αγάπη. Δίπλα της, σεμνά και διακριτικά, στάθηκαν ο Νίκος Πορτοκάλογλου και το "Τρίφωνο" (Νίκος Κουρουπάκης, Ερωφίλη και Δημήτρης Υφαντής).

Το 'παμε και την προηγούμενη εβδομάδα. Μπορεί να μην ήταν ιδιαίτερα συχνή - το αντίθετο μάλιστα - η δισκογραφική συνεργασία των δυο τους, αλλά διατηρεί μέχρι σήμερα ένα μύθο άσβηστο. Συνολικά, η Αλεξίου τραγούδησε μόνο δεκάξι τραγούδια του Λοΐζου. Τα δώδεκα του δίσκου τους και τα τέσσερα από τη συμμετοχή της στο "Καλημέρα ήλιε" το '74. Κι όμως, κάτι μαγικό συμβαίνει και στη συνείδηση όλων μας Λοΐζος και Αλεξίου θεωρούνται αχώριστοι δισκογραφικά. Ίσως επειδή η συνεργασία με το Μάνο έχει περάσει στο DNA της, ίσως επειδή η Αλεξίου δεν έπαψε ποτέ να εκφράζει το θαυμασμό και τη λατρεία της στο πρόσωπό του, ίσως επειδή κουβαλάει τη θύμησή του πολύ έντονα μέχρι σήμερα, ίσως επειδή του χρωστάει το πρώτο γερό της πάτημα στο λαϊκό τραγούδι, που την ανέδειξε και την καθιέρωσε... "Ο Μάνος είναι ζωντανός και μας μιλάει ακόμα. Αυτή η λατρεία δεν είναι τυχαία. Είμαι πολύ τυχερή που βρέθηκα στον δρόμο του και τον βαδίζω ακόμα" (Χ. Αλεξίου).

Χάρις Αλεξίου - Μάνος Λοΐζος

Ο Μάνος Λοΐζος έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα, πριν από είκοσι έξι χρόνια. Πέθανε στη Μόσχα, άρρωστος, στις 17 Σεπτεμβρίου του 1982. Έγραψε μπαλάντες, λαϊκά, ελαφρολαϊκά, τραγούδια διαμαρτυρίας, τραγούδια για τον κινηματογράφο και για το θέατρο, τραγούδια που "πέρασαν απ' τη μνήμη στην καρδιά". Κυρίως, όμως, έγραψε τραγούδια με βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα τη δυνατή μελωδική τους γραμμή.

Γράφει σχετικά ο Μίκης Θεοδωράκης: "Ο Λοΐζος, από το πρώτο έως το τελευταίο τραγούδι του, λάτρεψε μόνο έναν Θεό: τον λυρισμό... Το ελληνικό τραγούδι του οφείλει μια μοναδική και ανεπανάληπτη εποχή νεότητας που δεν περνά και δεν γερνά". Χαρακτηριστική είναι και η μοναδική αναφορά του Χατζιδάκι στο Λοΐζο: "...Ένα τραγούδι, λόγου χάρη το "Αχ χελιδόνι μου" του Λοΐζου, είναι σημαντικότερη μουσική από μια ηλίθια συμφωνία ενός μέλους της ενώσεως μουσικών".

Τον τραγούδησαν πολλοί: Γιώργος Νταλάρας, Γιάννης Καλατζής, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Αλέκα Αλιμπέρτη, Μαρία Φαραντούρη, Δήμητρα Γαλάνη. Κι ακόμα, τραγούδια της πρώτης περιόδου του έχουν ηχογραφηθεί από τον Γιάννη Πουλόπουλο, τη Ζωή Φυτούση, τη Λίτσα Διαμάντη, τον Δημήτρη Ευσταθίου, τη Μαρίζα Κωχ. Το "Ένα γέρικο καράβι" πέρασε στη δισκογραφία ως το μοναδικό τραγούδι του Λοΐζου με τον Γιάννη Πάριο. Δύο τραγούδια του Μάνου Λοΐζου, το "Όταν βλέπετε να κλαίω" και το "Δεν θα ξαναγαπήσω" σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου, τραγούδησε και ο Στέλιος Καζαντζίδης.

Λευτέρης Παπαδόπουλος - Μάνος Λοΐζος

Θα κλείσουμε με τα λόγια του στενού του φίλου και πολύτιμου συνεργάτη του, Λευτέρη Παπαδόπουλου: "Αυτή τη φορά, μας το 'σκασες. Αλλ' από κάπου, σίγουρα, παραμονεύεις, να δεις, αν θα μαζευτούμε πάλι εμείς, οι φίλοι, οι δικοί, οι ολομόναχοι, για ν' ακούσουμε τα κομμάτια σου, να δεις αν τα μάτια μας θα γλυκάνουν, αν τα χείλη μας θα ποτίσουν μ' ένα χαμόγελο, όπως τότε... Εδώ είμαστε, όπως κάθε φορά, Μάνο...".

---