Δισκογραφικές συναντήσεις
Μάνος Χατζιδάκις - Δήμητρα Γαλάνη

Αρχές της δεκαετίας του εβδομήντα... Τότε, για πρώτη φορά, η Δήμητρα Γαλάνη ηχογράφησε υλικό του Μάνου Χατζιδάκι. Αρχικά, στην "Επιστροφή" (1970) με το Γρηγόρη Μπιθικώτση και - ένα χρόνο αργότερα - στο δίσκο "Της γης το χρυσάφι" (1971) με τον Μανώλη Μητσιά. Πρόκειται για δύο κύκλους "λαϊκών" τραγουδιών του Μάνου Χατζιδάκι, σε στίχους του Νίκου Γκάτσου. Οι εργασίες αυτές είχαν μια ιδιαιτερότητα. Περιείχαν τραγούδια του Χατζιδάκι ενορχηστρωμένα, όμως, από άλλους συνθέτες. Στην "Επιστροφή" τις ενορχηστρώσεις επιμελήθηκε ο Δήμος Μούτσης και στης "Γης το χρυσάφι" ο Γιάννης Σπανός, επειδή εκείνο το διάστημα - από το '66 - ο Χατζιδάκις βρισκόταν στη Αμερική, όπου έζησε κάπου έξι χρόνια.

Στην "Επιστροφή" η Δήμητρα Γαλάνη τραγούδησε τέσσερα τραγούδια ("Η πίκρα σήμερα", "Οι κολασμένοι", "Στης ζωής τη στράτα", "Σε πελαγίσιο μνήμα") και πέντε στης "Γης το χρυσάφι ("Το παραμύθι", "Αγάπη μέσα στην καρδιά", "Άσπρο περιστέρι", "Χασάπικο σαράντα", "Στου ήλιου το αλώνι").

Ας δούμε, όμως, εδώ πως θυμάται η ίδια τη συνάντησή της με το Μάνο Χατζιδάκι: "...Του έγραψα ένα παθιασμένο γράμμα θαυμασμού και του το έστειλα μέσω της φίλης μου Μαρίας Αργυράκη, κόρης του Μίνου Αργυράκη. Είχε περάσει αρκετός καιρός χωρίς να πάρω απάντησή του, όταν έφτασε το γράμμα του από τη Νέα Υόρκη, τον Φεβρουάριο του 1970. Πέρα από τα καλά λόγια που μου έγραφε, με ειδοποιούσε πως επρόκειτο να τραγουδήσω σ' ένα δίσκο του - ενν. την "Επιστροφή" - που έμελλε να βγει απόντος του ιδίου. Μάλιστα μου επεσήμανε πως η συμμετοχή μου υπήρξε και ο βασικός όρος του προκειμένου να εκδοθεί ο εν λόγω δίσκος. Φαντάζεστε τη χαρά μου. Έτσι, από απόσταση, άρχισε να αναπτύσσεται η σχέση μου με τον Μ. Χατζιδάκι...". (Από συνέντευξη της Δ. Γαλάνη στον Παρασκευά Καρασούλο για το βιβλίο "Άνω τελεία").

Κι ύστερα, ήρθε η "Αθανασία". Ένας ακόμα κύκλος τραγουδιών του Μάνου Χατζιδάκι και του Νίκου Γκάτσου, με ερμηνευτές Μητσιά και Γαλάνη, που ως τραγουδιστικό δίδυμο έπλασε και προώθησε εκείνα τα χρόνια ο Τάκης Λαμπρόπουλος της "Columbia".
Και πάλι ο λόγος στη Δήμητρα Γαλάνη, από την "Άνω τελεία": "Όταν γύρισε στην Ελλάδα ο Χατζιδάκις, ξεκίνησε και η ουσιαστική συνεργασία μας με συναυλίες σε φοιτητικά αμφιθέατρα. Η "Αθανασία" ήταν ένας δίσκος για τον Μητσιά, στον οποίο μου ζήτησε ο Μάνος να τραγουδήσω τέσσερα τραγούδια. Ήταν και η πρώτη μας συνάντηση στο στούντιο, άψογη βέβαια". Σε μια άλλη συνέντευξή της τον Ιούνιο του '76 (περιοδικό "Φαντάζιο"), με αφορμή την κυκλοφορία της "Αθανασίας", η Δήμητρα Γαλάνη έλεγε πως "η χαρά μου είναι απερίγραπτη, γιατί θαυμάζω και αγαπώ τον Μάνο. Η μουσική του βρίσκει ανταπόκριση στις βαθύτερες ευαισθησίες μου".

Τα τέσσερα τραγούδια, με τα οποία η Γαλάνη συμμετείχε στην "Αθανασία", ήταν: "Κοίτα με στα μάτια", το ομότιτλο, "Ένα σπίρτο στο τραπέζι", "Μια φορά κι έναν καιρό". Εδώ υπάρχει - στην ορχηστρική της μορφή - "Η μπαλάντα του Ούρι", που λίγα χρόνια αργότερα τη βρίσκουμε ως "Αχ ουρανέ" με τους στίχους του Νίκου Γκάτσου. Ήταν 1983 και ήταν στο διπλό δίσκο της Δήμητρας Γαλάνη "Ατέλειωτος δρόμος", στον οποίο περιλαμβάνεται και η "Περιμπανού" ("Noble Dame", από τα "Reflections") για πρώτη φορά, τότε, με τους ελληνικούς στίχους του Νίκου Γκάτσου.

Από το 1975 και μετά, Χατζιδάκις και Γαλάνη βρέθηκαν πολλές φορές μαζί μόνο σε συναυλίες. Το 1987, η ερμηνεύτρια έκανε μια στάση στο "Σείριο". Στο δίσκο που αποτύπωσε εκείνες τις βραδιές (από τις 23 Οκτωβρίου 1987 έως τις 3 Φεβρουαρίου 1988) στην Πλάκα, με την παρουσία μιας πλειάδας ερμηνευτών και τραγουδοποιών, στο δίσκο "Στον Σείριο υπάρχουνε παιδιά", με τη φωνή της Δήμητρας Γαλάνη υπάρχει το τραγούδι "Dedication" από τα "Reflections", που είχαν ηχογραφήσει το 1968 στην Αμερική οι "New York Rock and Roll Ensemble".

Όμως, η σχέση της Δήμητρας Γαλάνη με το "Σείριο" δε σταματά εδώ. Εννιά αποσπάσματα από τις εμφανίσεις της το 1987 εκεί, στο "Zoom", αποτέλεσαν τον κύριο κορμό του δίσκου "Χορός με τη σκιά μου", που κυκλοφόρησε έντεκα χρόνια μετά, εν έτει 1998: "Χορός με τη σκιά μου" (από "Το χαμόγελο της Τζοκόντας"), "Love Her" και "Dedication" (από τα "Reflections"), "Χασάπικο '40" (από "Της γης το χρυσάφι"), "Έλα σε μένα" (από την "Πορνογραφία"), "Σ αγαπώ", "Κέλομαί σε Γογγύλα", "Πέρα στο θολό ποτάμι" και "Τα λιανοτράγουδα" με τη συμμετοχή της Ελευθερίας Αρβανιτάκη (από το "Μεγάλο Ερωτικό").

Μαζί, το κινηματογραφικό - από "Το νησί των γενναίων" - τραγούδι του Χατζιδάκι "Μη τον ρωτάς τον ουρανό" / "All alone am I" σε στίχους Γιάννη Ιωαννίδη / Arthur Altman, με τη συμμετοχή του Αλκίνοου Ιωαννίδη από ζωντανή ηχογράφηση στο Ηρώδειο και τρία τραγούδια σε στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου ("Η εποχή της αγάπης", "Η σκάλα τ' ουρανού", "Οριζόντια εικόνα"), από ορχηστρικά θέματα του συνθέτη για την ταινία του R. Mate "The 300 Spartans", που γυρίστηκε στην Ελλάδα το 1961.

Η Δήμητρα Γαλάνη γράφει στο εσώφυλλο του δίσκου για μια "φανταστική" (;) συνάντησή της με το Μάνο Χατζιδάκι "στρίβοντας από τη γωνία της 2ης λεωφόρου, στους 50 δρόμους... Δεκέμβρη του 1998, στην καρδιά του Manhattan!": "...Στεκόταν μπροστά σ' ένα μαγαζί, που πουλούσε ηλεκτρονικά μηχανήματα ήχου και εικόνας και κοιτούσε αχόρταγα σα μικρό παιδί. Ήταν έτοιμος να τ' αγοράσει όλα..."!

Πολλά τραγούδια του Χατζιδάκι βρίσκουμε είτε σε live δίσκους της Γαλάνη ("Μια βραδιά μ' ένα τραγούδι" με το Σπύρο Σακκά, "Για πιάνο και φωνή" με το Θάνο Μικρούτσικο, "Μύθοι της Ευρώπης" με τη Λένα Πλάτωνος, "Χάραμα" πρώτο & δεύτερο, "Δήμητρα - Τάνια" στο "Ζυγό", "Αφιέρωμα στο Νίκο Γκάτσο" με το Σταύρο Ξαρχάκο και την Κ.Ο.Ε.Μ.) είτε σε άλλες δισκογραφικές της εργασίες, όπως για παράδειγμα στα "Τραγούδια της χθεσινής μέρας" του '81 ή στο "Μετά" του 2000 με τον Κωνσταντίνο Βήτα. Ακόμα, σε μια συλλογή με "24 σπάνιες ερμηνείες" τραγουδιών του Χατζιδάκι της περιόδου 1955 - 1965 περιλαμβάνονται δύο τραγούδια, σε στίχους Γκάτσου, τραγουδισμένα από τη Δήμητρα Γαλάνη. Το "Ήσουν παιδί σαν το Χριστό" και "Ένας ευαίσθητος ληστής", αμφότερα από τη "Μυθολογία" του '65, που πρωτόπε ο Γιώργος Ρωμανός. Να μη ξεχάσω κι ένα δίσκο 45 στροφών που κυκλοφόρησε το 1970 με τα τραγούδια "Ο μύθος" σε μετάφραση του Θρασύβουλου Σταύρου από τη "Λυσιστράτη" και "Κάθε τρελό παιδί" σε στίχους Χατζιδάκι από την "Ερημιά".

Και κάτι ακόμα. Στην "Παλίρροια" (1989), το δίσκο της Δήμητρας με το Στέφανο Κορκολή και τον Παρασκευά Καρασούλο υπάρχει το τραγούδι "Περπάτησε η ομορφιά", αφιερωμένο από τους τρεις τους στο Μάνο Χατζιδάκι. "Στην απλότητα που μας δίδαξε", όπως σημειώνουν.

Πως διαχειρίστηκε η Δήμητρα Γαλάνη όλα αυτά τα χρόνια την "ακριβή" της σχέση με το Μάνο Χατζιδάκι και τα τραγούδια του; Όπως άξιζε στο δημιουργό και στο έργο του. Με μέτρο, γνώση, σεβασμό, ευαισθησία και αγάπη. Όχι μόνο επειδή είχε την ...ευλογία του, όχι μόνο επειδή ο Χατζιδάκις είχε εκφραστεί με λόγια επαινετικά για κείνη και για τη φωνή της ("μ' αρέσει πολύ η φωνή σου"), αλλά κυρίως επειδή η ίδια εκτιμούσε τη μοναδικότητα της μουσικής του τέχνης.

Κλείνω, με την προσωπική εκτίμηση πως αν η Φλέρυ Νταντωνάκη παραμένει η κορυφαία και η αξεπέραστη ερμηνεύτρια του Χατζιδάκι, η Δήμητρα Γαλάνη αποδεικνύεται η άξια διάδοχός της...

Υ.Γ.
Αφορμή για το σημερινό αφιέρωμα στάθηκε η γενέθλια ημέρα του Μάνου Χατζιδάκι:
"Γεννήθηκα στις 23 του Οκτώβρη του 1925 στην Ξάνθη... Η μητέρα μου ήταν από την Αδριανούπολη, κόρη του Κωνσταντίνου Αρβανιτίδη και ο πατέρας μου απ' την Μύρθιο της Ρεθύμνου, απ' την Κρήτη. Είμαι ένα γέννημα δύο ανθρώπων που καθώς γνωρίζω δεν συνεργάστηκαν ποτέ, εκτός απ' την στιγμή που αποφάσισαν την κατασκευή μου. Γι' αυτό και περιέχω μέσα μου χιλιάδες αντιθέσεις κι όλες τις δυσκολίες του Θεού...
Άρχιζα να ζω και να εκπαιδεύομαι στην πρωτεύουσα ενώ παράλληλα σπούδαζα τον έρωτα και την ποιητική λειτουργία του καιρού μου... Στην κατοχική περίοδο συνειδητοποίησα πόσο άχρηστα ήτανε τα μαθήματα της Μουσικής, μια και μ' απομάκρυναν ύπουλα απ' τους αρχικούς μου στόχους που ήταν να επικοινωνήσω, να διοχετευθώ και να εξαφανιστώ, γι' αυτό και τα σταμάτησα ευθύς μετά την Κατοχή. Έτσι δεν σπούδασα σε Ωδείο και συνεπώς εγλύτωσα απ' το να μοιάζω με τα μέλη του Πανελληνίου Μουσικού Συλλόγου. Έγραψα ποιήματα και πολλά τραγούδια... Απέφυγα μετά περίσσιας βδελυγμίας ότι τραυμάτιζε το ερωτικό μου αίσθημα και την προσωπική μου ευαισθησία...".

Αν ζούσε σήμερα ο Μάνος Χατζιδάκις, θα ήταν ένας 83χρονος έφηβος...!

---