Πρόσωπα

Ο Καρυωτάκης των συνθετών
(δεύτερο μέρος)

Συνεχίζουμε και αυτή την εβδομάδα να αναζητούμε τα ίχνη του ποιητή Κώστα Καρυωτάκη στην ελληνική δισκογραφία των τελευταίων χρόνων. Με άλλα λόγια, θα θυμηθούμε μερικές ακόμα περιπτώσεις μελοποιημένων ποιημάτων του.

Ένα χρόνο μετά το "Σαμποτάζ" (1981), η Λένα Πλάτωνος μελοποίησε ποιήματα του Κώστα Καρυωτάκη στο δίσκο "Καρυωτάκης 13 τραγούδια": "Βράδυ", "Χαμόγελο", "Άνοιξη", "Νύχτα", "Σε παλαιό συμφοιτητή", "Παιδικό", "Το φεγγαράκι απόψε", "Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα", "Τα γράμματά σου", "Κριτική", "Η πεδιάς και το νεκροταφείον", "Πεθαίνοντας", "Μόνο".

Λένα Πλάτωνος

"Μου είχαν κάνει πρόταση, την οποία στην αρχή δεν αποδεχόμουν", δηλώνει η συνθέτρια. Και συνεχίζει: "Είχα αναρωτηθεί τότε ότι έναν τόσο μεγάλο και κλασικό ποιητή, όπως ο Κώστας Καρυωτάκης, πώς θα τον κάνω εγώ τραγούδια. Ερχόταν η άνοιξη, ήταν μεσημέρι και εντελώς συμπτωματικά, καθώς είχα ανοιχτό το παράθυρο - έμενα τότε σε ένα δώμα κάπου στον Λυκαβηττό - ακούγονταν οι μακρινές φωνές μιας παρέας παιδιών που έπαιζαν μπάλα. Και έτσι το πρώτο τραγούδι που έφτιαξα είχε τις ιαχές των παιδιών, αν και λέγεται "Βράδυ". Τελικά η όλη δουλειά ήταν καλότυχη" (Από συνέντευξη της Λένας Πλάτωνος στο Γ. ΣΚΙΝΤΣΑ, εφ. "Το Βήμα", Κυριακή 30 Μαρτίου 2003).

Ο δίσκος κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1982 και για την ερμηνεία των μελοποιημένων ποιημάτων του "Καρυωτάκη", η Λένα Πλάτωνος επέλεξε τη Σαβίνα Γιαννάτου, που είχε τραγουδήσει τόσο στο "Σαμποτάζ", μαζί με το Γιάννη Παλαμίδα, όσο και στη "Λιλιπούπολη", που είχε προηγηθεί. Ο "Καρυωτάκης" της Πλάτωνος παραμένει μέχρι σήμερα - είκοσι επτά χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του - μια εργασία άκρως πρωτοποριακή και "καινούργια". Ο τρόπος που προσέγγισε η Πλάτωνος τη γραφή του ποιητή, οι ενορχηστρώσεις της, αλλά και η ερμηνεία της Σαβίνας Γιαννάτου καθιστούν τον δίσκο αυτό σημείο αναφοράς. Ήταν, άλλωστε, η πρώτη απόπειρα στην ελληνική δισκογραφία να κυκλοφορήσει ένας δίσκος εξ' ολοκλήρου με μελοποιημένο Καρυωτάκη. Θ' ακολουθούσε, τέσσερα χρόνια αργότερα, ο Μίκης Θεοδωράκης...

Το "Βράδυ", μετά τη Σαβίνα Γιαννάτου, ηχογραφήθηκε και από τη Δήμητρα Γαλάνη στο δίσκο της "Ατέλειωτος δρόμος", που κυκλοφόρησε το Νοέμβριο του 1983, αλλά και από το Σπύρο Σακκά - μαζί με τα "Μόνο" & "Η πεδιάς και το νεκροταφείον" - στο άλμπουμ με μελοποιημένη ελληνική ποίηση "Λόγος Μουσικός" των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης.

Το ποίημα "Σε παλαιό συμφοιτητή", πέραν της Πλάτωνος, μελοποιήθηκε αργότερα και από το συνθέτη Δημήτρη Παπαδημητρίου - εν έτει 1996 - στο δίσκο του "Τραγούδια για τους μήνες", με τη Ελευθερία Αρβανιτάκη. Η τελευταία, συνέδεσε τη φωνή της και μ' ένα ακόμα ποίημα του Καρυωτάκη, "Το τελευταίο ταξίδι", μελοποιημένο αυτή τη φορά από το Νίκο Ξυδάκη σε ρυθμό μπόσα νόβα, στο δίσκο "Γρήγορα η ώρα πέρασε", πριν από δύο χρόνια. Κι ακόμα, το "Σε παλαιό συμφοιτητή", μελοποιημένο από το Χάρη Παπαδόπουλο, συμπεριλήφθηκε από το Βασίλη Λέκκα στο δίσκο του "Όρθιοι".

Ποιήματα του Καρυωτάκη ("Κυριακή" - "Βράδυ") μελοποίησε και ο ταλαντούχος νέος συνθέτης Δημήτρης Μαραμής στην έκδοση (cd & βιβλίο) "Κυριακές μες στο χειμώνα", με ερμηνευτή τον Κωνσταντίνο Κληρονόμο. Αλλά και η Μαρία Βουμβάκη ("Όταν κατέβουμε...") το 2006 στο "Τερραίν του παραδείσου" της και τα "Μωρά στη φωτιά" ("Εμβατήριο πένθιμο και κατακόρυφο") στο άλμπουμ τους "Θεατρίνοι" του '99 και οι Magic De Spell ("Gala") στο δίσκο του 2000 "Κόκκινο". Με τον Καρυωτάκη και τη μελοποίησή του ασχολήθηκαν και τα "Υπόγεια Ρεύματα" σε δύο δισκογραφικές τους εκδόσεις: το 1994, άμα τη εμφανίσει τους, στο "Ο μάγος κοιτάζει την πόλη" (το ποίημα "Ανδρείκελα") και το 1999 στις "Εικόνες στα σύννεφα" (τα ποιήματα "Πολύμνια" & "Παιδικό").

Θα μπορούσαμε να απαριθμήσουμε κι άλλα ονόματα δημιουργών που έκαναν τραγούδι τα λόγια του ποιητή, αλλά η στήλη θα έπαιρνε έτσι τη μορφή μιας ραδιοφωνικής εκπομπής. Τα υπόλοιπα, λοιπόν, on air... Θα κλείσω με το cd της "Δεύτερης ακρόασης" (2004), όπου ο Παναγιώτης Ασβεστάς μελοποίησε και ο Ζαχαρίας Καρούνης τραγούδησε το "Δρόμο" του Καρυωτάκη...

Μιλώντας για τον Κώστα Καρυωτάκη, η σκέψη μας πηγαίνει αμέσως στην ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη και στην πολύ ιδιαίτερη σχέση της με τον ποιητή. Όπως τον Καρυωτάκη, έτσι και την Πολυδούρη την αγάπησαν οι έλληνες συνθέτες και τραγουδοποιοί από το '60 μέχρι τις μέρες μας και σε πολλά της ποιήματα έδωσαν νότες και φωνή. Για τη μελοποιημένη Μαρία Πολυδούρη, ο λόγος στην "Κιβωτό" της Μεγάλης Τετάρτης...

Υ.Γ.
Ο Κώστας Γ. Καρυωτάκης γεννήθηκε στην Τρίπολη τον Οκτώβριο του 1896 και επέλεξε να φύγει από τη ζωή στις 21 Ιουλίου του 1928. Στην Πρέβεζα...
Εξέδωσε τρεις ποιητικές συλλογές: "Ο πόνος του ανθρώπου και των πραγμάτων" (1919), "Νηπενθή" (1921), "Ελεγεία και Σάτιρες" (1927), καθώς και λίγα μεμονωμένα ποιήματα και πεζά.

---