Στο πλαίσιο της αναβίωσης του ρεμπέτικου τραγουδιού που παρατηρείται λίγο μετά τη μεταπολίτευση, τον Αύγουστο του 1975 ο Γιάννης Πουλόπουλος (κατ' εξοχήν εκπρόσωπος του «νέου κύματος» την προηγούμενη δεκαετία) κυκλοφορεί ένα δίσκο σε ανάλογο κλίμα, διαλέγοντας 12 σπουδαία κομμάτια που είχαν γράψει τη δική τους ιστορία στην ελληνική μουσική.

Η αλήθεια είναι ότι δεν πρόκειται εξ' ολοκλήρου για ρεμπέτικα, καθώς στο δίσκο υπάρχουν και λαϊκά της δεκαετίας του '60 αλλά και τα λεγόμενα «αρχοντορεμπέτικα», δοσμένα ιδανικά από τον δημοφιλή τραγουδιστή που αποδεικνύει την ευρεία ερμηνευτική γκάμα του παρά το γεγονός ότι σε όλη την περίοδο της καριέρας του ήταν στο «απέναντι στρατόπεδο» (έντεχνο) κι ελάχιστα είχε ασχοληθεί με το εν λόγω είδος.

Σημειωτέον ότι ήταν η τελευταία δουλειά του στη "LYRA" με την οποία ως τότε συνεργαζόταν περίπου δέκα χρόνια και είχε συντελέσει αποφασιστικά στην άνοδό της, όπως φυσικά και η ίδια η εταιρεία στη δική του. Επέστρεψε σ' αυτή το 1997 κι εκεί έκλεισε την πορεία του στη δισκογραφία λίγο πριν το 2000...

Την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση της ορχήστρας επιμελήθηκε ο Γιώργος Κατσαρός, ενώ δυστυχώς στο εσώφυλλο του άλμπουμ δεν αναγράφεται η παραμικρή λεπτομέρεια όσον αφορά τους υπόλοιπους συντελεστές (παραγωγός, στούντιο ηχογράφησης, ηχολήπτες, μουσικοί κ.τ.λ.). Παρόλα αυτά, ο δίσκος είναι πολύ καλός και ορισμένα από τα τραγούδια που περιλαμβάνει ακούστηκαν αρκετά και με τη φωνή του Πουλόπουλου...

Τα τραγούδια του δίσκου
1. Τράβα αμαξά μες στη βροχή (Απ. Χατζηχρήστου - Χ. Βασιλειάδη)
2. Με το βουνό θα γίνω φίλος (Λ. Νταράλα - Ευ. Πρέκα)
3. Ζούσα μοναχός χωρίς αγάπη (Δ. Γκόγκου - Μπαγιαντέρα)
4. Τα ματόκλαδά σου λάμπουν (Μ. Βαμβακάρη)
5. Όποια και να 'σαι (Απ. Καλδάρα - Γ. Σαμολαδά)
6. Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι (Απ. Καλδάρα)
7. Η αχάριστη (Β. Τσιτσάνη)
8. Εγώ είμαι ένα παλιόπαιδο (Π. Γαβαλά)
9. Ο ναύτης (Γ. Μητσάκη)
10. Τι όμορφη που είσαι όταν κλαις (Στ. Χρυσίνη - Χρ. Κολοκοτρώνη)
11. Δώδεκα η ώρα θα 'ρθω βρε Μαριώ (Β. Τσιτσάνη)
12. Σαν μαγεμένο το μυαλό μου (Δ. Γκόγκου - Μπαγιαντέρα)

Πρόκειται ουσιαστικά για τη συνέχεια των «Σμυρναίικων» που είχαν κυκλοφορήσει περίπου δύο χρόνια πριν από αυτό το άλμπουμ, που εκδόθηκε το χειμώνα του 1983. Δε διαφέρει ως προς το μουσικό του ύφος από το προηγούμενο, καθώς κι εδώ περιλαμβάνονται τραγούδια των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα γραμμένα από συνθέτες που είτε «έδρασαν» στη Σμύρνη και με την καταστροφή του 1922 ήλθαν στον Πειραιά, είτε ήταν γηγενείς Πειραιώτες.

Αυτός ο δίσκος δεν είχε την εμπορική επιτυχία των «Σμυρναίικων», ωστόσο έδωσε τη δυνατότητα στη Γλυκερία να ξεδιπλώσει την εξαιρετική φωνή της σε όλο της το εύρος και ακούγοντάς την, νομίζεις ότι ακούς τις παλιές Σμυρνιές στους ήχους του γραμμοφώνου. Πιστεύω ότι τουλάχιστον τα τελευταία πενήντα χρόνια και με εξαίρεση την Χάρις Αλεξίου και την Ελευθερία Αρβανιτάκη, καμία δε μπόρεσε να ερμηνεύσει τέτοιου είδους κομμάτια όπως η τραγουδίστρια από το Άγιο Πνεύμα Σερρών. Σίγουρα θα τα κατάφερνε θαυμάσια και η Ελένη Βιτάλη, αλλά - τουλάχιστον δισκογραφικά - δεν το επιχείρησε...

Θυμάμαι ότι την εποχή της έκδοσης του άλμπουμ ακουγόταν πολύ το «Καραμπιμπερίμ» και σημειωτέον ότι το 1983 η Γλυκερία είχε ήδη αρχίζει ν' αλλάζει τα δεδομένα στη νυχτερινή διασκέδαση της Αθήνας, κάνοντας μουσικό στέκι της την περίφημη «Όμορφη νύχτα» στο Γαλάτσι. Προς το τέλος εκείνης της χρονιάς βγήκε σε μονό δίσκο η ζωντανή ηχογράφηση ενός μέρους του προγράμματος και οι πωλήσεις ξεπέρασαν τις 350.000 αντίτυπα!

Για να επιστρέψουμε στη δισκογραφική δουλειά που εξετάζουμε, συμμετέχουν σπουδαίοι σολίστ όπως μεταξύ άλλων ο Γιώργος Κόρος στο βιολί, ο Αριστείδης Μόσχος στο σαντούρι, ο Χρήστος Νικολόπουλος στο μπουζούκι, ο Βαγγέλης Κονιτόπουλος στο λαούτο και ο Λάζαρος Κουλαξίζης στο ακορντεόν (μόνιμος στην ορχήστρα της Γλυκερίας).

Η μουσική επιμέλεια και η διεύθυνση ήταν του συζύγου της τραγουδίστριας Στέλιου Φωτιάδη, ενώ την παραγωγή επιμελήθηκε ο Δημήτρης Ράνιος. Η ηχογράφηση έγινε στο στούντιο της Columbia με ηχολήπτη τον Τάκη Φιλιππίδη.
Στο εσώφυλλο του άλμπουμ υπάρχουν αναλυτικά οι στίχοι των τραγουδιών και παλιές καρτ-ποστάλ από το λιμάνι του Πειραιά, όπως και στο οπισθόφυλλο οι οποίες συνοδεύονται κι από αντίστοιχες της Σμύρνης.

Τα τραγούδια του δίσκου
1. Γκελ-γκελ αμάν (Παραδοσιακό Σμύρνης)
2. Καραμπιμπερίμ (Σπ. Περιστέρη - Γ. Παπαϊωάννου)
3. Βάλε με στην αγκαλιά σου (Ευ. Παπάζογλου)
4. Κατσιβέλα (Γ. Μητσάκη)
5. Χήρα η μοντέρνα (Π. Τούντα)
6. Ο μεμέτης (Παραδοσιακό)
7. Από ξένο τόπο (Παραδοσιακό Σμύρνης)
8. Πασαλιμανιώτισσα (Π. Τούντα)
9. Μες της Αθήνας τις ομορφιές (Κ. Σκαρβέλη)
10. Η μικρή του καμηλιέρη (Απ. Χατζηχρήστου)
11. Η Μαρίτσα η Σμυρνιά (Παραδοσιακό)
12. Η Ξαβεριώτισσα (Δ. Γκόγκου - Μπαγιαντέρα)

Θα σας διηγηθώ ένα σύντομο περιστατικό. Ήταν Χριστούγεννα του 1984 όταν ο πατέρας μου έφερε στο σπίτι αυτό τον δίσκο, παρακινημένος από ένα συνάδελφο στο γραφείο που του είχε μιλήσει για μια «νέα λαϊκή τραγουδίστρια». Την Ελευθερία Αρβανιτάκη τότε δεν τη γνωρίζαμε ως αυθύπαρκτη προσωπικότητα στο τραγούδι, απλώς την είχε πάρει το μάτι μας στις κατά καιρούς τηλεοπτικές εμφανίσεις της με την «Οπισθοδρομική κομπανία». Τον βάζουμε λοιπόν στο πικάπ και μόλις την ακούω, με την αφέλεια ενός παιδιού επτάμισι ετών που ήμουν τότε ρωτάω: «Μπαμπά, αυτή γιατί ...τσιρίζει έτσι;»!

Τα χρόνια πέρασαν και φυσικά μεγαλώνοντας άλλαξα άρδην άποψη για μιαν από τις σπουδαιότερες ερμηνεύτριες του 20ού αιώνα. Κάθε φορά που ακούω το δίσκο, τη θαυμάζω όλο και περισσότερο. Είναι γνήσια απόγονος των παλαιών μεγάλων ρεμπετισσών και θυμίζει περισσότερο την αξέχαστη Μαρίκα Νίνου, ειδικά όταν τραγουδά «Το μωρό μου» που είχε πει εκείνη σε πρώτη εκτέλεση.

Το άλμπουμ κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 1984 και ήταν η πρώτη προσωπική δουλειά της Αρβανιτάκη, η οποία για τρία χρόνια ήταν απλώς η τραγουδίστρια της «Οπισθοδρομικής κομπανίας». Περιέχει τραγούδια που κατά βάση τα έλεγε και στο πάλκο μαζί με τους υπόλοιπους συντελεστές του σχήματος και ακολουθεί το στυλ που είχε δημιουργήσει μέσα από τις ως τότε εμφανίσεις της. Τα περισσότερα από αυτά είναι πασίγνωστα, ενώ κάποια άλλα ξαναβγήκαν στην επιφάνεια με τη δική της φωνή, όπως για παράδειγμα το «Αράπικο λουλούδι» του Βασίλη Τσιτσάνη ή το «Θα σπάσω κούπες». Αυτά ανασύρθηκαν από τα αρχεία των Παναγιώτη Κουνάδη, Δημήτρη Ράνιου και Σπύρου Παπαϊωάννου.

Γενικότερα, πρόκειται για έναν εξαιρετικό δίσκο με σπουδαίες ερμηνείες από την Ελευθερία, η οποία παρά το γεγονός ότι μέσα στις δυόμισι δεκαετίες της καριέρας της ερμήνευσε με μεγάλη επιτυχία πολλά είδη τραγουδιών, κατά τη γνώμη μου εξακολουθεί να παραμένει καθαρά λαϊκή τραγουδίστρια.

Η παραγωγή ήταν του Άγγελου Σφακιανάκη (μέλους της «Οπισθοδρομικής») και η ηχογράφηση έγινε στο στούντιο Polysound με ηχολήπτη τον Γιάννη Σμυρναίο και βοηθούς τους Δημήτρη Κατσούλα και Γαβριήλ Παντζή, ο οποίος έκανε και το remixing. Δεύτερες φωνές κάνουν οι Γ. Σακελλαρίου, Σ. Στρατηγόπουλος, Α. Τσεκούρας και Γ. Κούτρας, ενώ τη μουσική επιμέλεια είχε η «Οπισθοδρομική κομπανία».

Τα τραγούδια του δίσκου
1. Μες στη χασάπικη αγορά (Μ. Βαμβακάρη)
2. Αράπικο λουλούδι (Β. Τσιτσάνη)
3. Με πήρε το ξημέρωμα στους δρόμους
4. Θα σπάσω κούπες (Παλιό λαϊκό)
5. Το κορίτσι απόψε θέλει (Χρ. Κολοκοτρώνη - Ι. Τατασόπουλου)
6. Δε με πόνεσε κανείς (Παραδοσιακό Ανατολής - Διασκευή Μπ. Μπακάλη - Δ. Γκούτη)
7. Το μωρό μου (Γ. Κλουβάτου - Χ. Βασιλειάδη)
8. Ναργιλέ μου παινεμένε (Ευ. Παπάζογλου)
9. Τσιγάρο λαϊκό (Απ. Καλδάρα)
10. Χρόνια τώρα μακριά σου λιώνω (Στ. Ατταλίδη - Γ. Βασιλειάδη)
11. Εσύ 'σαι η αιτία που υποφέρω (Μ. Χιώτη)
12. Μοιάζεις κι εσύ σαν θάλασσα (Μ. Χιώτη)