Η συνεργασία του Θάνου Μικρούτσικου με τη Χάρις Αλεξίου είχε συζητηθεί πολύ το χειμώνα του 1986, καθώς το κοινό τους θεωρούσε μουσικά αταίριαστους: Από τη μια η ερμηνεύτρια με κυρίως λαϊκό ρεπερτόριο κι από την άλλη ο συνθέτης με «περίεργες» μελωδίες επενδυμένες στιχουργικά με ποίηση (κυρίως του Νίκου Καββαδία) κι έντονα πολιτικά στοιχεία.

Κι όμως, η συνύπαρξή τους ήταν μοναδική και η επιτυχία τεράστια, με αποτέλεσμα σήμερα αυτή η δουλειά να θεωρείται «κλασική». Ο δίσκος κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1986, ξεπέρασε σε πωλήσεις τις 100.000 αντίτυπα και τα περισσότερα τραγούδια του έκαναν θραύση στα - αποκλειστικά κρατικά - ραδιόφωνα εκείνης της εποχής αλλά και αργότερα. Πέρα από το ομότιτλο που ακουγόταν διαρκώς, σιγά-σιγά βγήκαν στην επιφάνεια η «Ελένη», «Το γράμμα», «Η σκακιέρα» και το «Μικρή μου μωβ βεντάλια», τα οποία ξεχώρισαν κι αγαπήθηκαν από το κοινό.

Πέρα από αυτά, υπάρχουν δυο πολύ «δυνατές» στιγμές: Η επανεκτέλεση του «Ερωτικού» (η πασίγνωστη «Πιρόγα») που είχε πρωτοτραγουδήσει ο Μανώλης Μητσιάς το 1982 στο «Εμπάργκο» και οι «Εφτά νάνοι στο S/S CYRENIA» σε ποίηση Καββαδία. Μέσα από μιαν εξαιρετική ενορχήστρωση, ξεδιπλώνονται μοναδικά οι φωνητικές δυνατότητες της Αλεξίου που ειδικά στους «Νάνους» δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας. Πολύ όμορφα τραγούδια είναι και τα «Κι όλο μεγαλώνω» και «Θέατρο σκιών».

Ο δίσκος λίγο έλειψε να μη γίνει, αφού σε πρώτη φάση η συνεργασία συνθέτη και τραγουδίστριας δε φαινόταν εφικτή εξαιτίας των διαφορετικών μουσικών δρόμων τους. Ωστόσο βρέθηκε η χρυσή τομή κι έτσι μπορούμε ν' απολαμβάνουμε όποτε θέλουμε ακόμη ένα «διαμάντι» της ελληνικής δισκογραφίας.

Η παραγωγή ήταν του Αχιλλέα Θεοφίλου και η ηχογράφηση έγινε στο στούντιο "Polysound" με ηχολήπτη τον Γιάννη Σμυρναίο. Οι ενορχηστρώσεις έγιναν από τον Θάνο Μικρούτσικο και τον Κώστα Γανωσέλη και τη διεύθυνση της ορχήστρας επιμελήθηκε ο συνθέτης, εκτός από το «Ερωτικό» που διηύθυνε ο Γανωσέλης. Στο ομότιτλο και στο «Είπαμε να μη χαθούμε» δεύτερες φωνές κάνει ο Γιώργος Νταλάρας και στα υπόλοιπα οι Κώστας Θωμαΐδης, Ειρήνη Αγγέλου και Θανάσης Κομνηνός.

Στη θήκη του δίσκου υπάρχει ένα δισέλιδο ένθετο με όλους τους στίχους, φωτογραφίες συνθέτη και τραγουδίστριας και σημείωμα του Μικρούτσικου που «παίζει» με τους τίτλους των τραγουδιών.

Τα τραγούδια του δίσκου
1. Ελένη (Μπ. Τσικληρόπουλου)
2. Η αγάπη είναι ζάλη (Αν. Μικρούτσικου)
3. Είπαμε να μη χαθούμε (Α. Αλκαίου)
4. Η σκακιέρα (Α. Αλκαίου)
5. Ερωτικό (Α. Αλκαίου)
6. Αν θες να φύγεις (Αν. Μικρούτσικου)
7. Το γράμμα (Μπ. Τσικληρόπουλου)
8. Κι όλο μεγαλώνω (Αν. Μικρούτσικου)
9. Εφτά νάνοι στο S/S CYRENIA (Ν. Καββαδία)
10. Μικρή μου μωβ βεντάλια (Αν. Μικρούτσικου)
11. Θέατρο σκιών (Α. Αλκαίου)
12. Φεύγω και μη με περιμένεις (Α. Αλκαίου)

Τo 1986 ήταν μια χρονιά που όσον αφορά την ελληνική μουσική ξεχώρισε για τις «απρόβλεπτες» συνεργασίες συνθετών και τραγουδιστών τόσο επί σκηνής, όσο και στη δισκογραφία. Έτσι, είδαμε μεταξύ άλλων τον Γιώργο Νταλάρα να μοιράζεται τη σκηνή του ιστορικού θεάτρου «Περοκέ» με τους αδελφούς Κατσιμίχα, τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου να τραγουδά Γιώργο Χατζηνάσιο στην ταινία «Νοκ άουτ», την καθαρά λαϊκή μέχρι τότε ερμηνεύτρια Ελευθερία Αρβανιτάκη να προσεγγίζει τον Σταμάτη Σπανουδάκη κ.α.

Μία από αυτές τις «απρόβλεπτες» συνεργασίες ήταν κι εκείνη του Σταύρου Ξαρχάκου με τον Γιάννη Πάριο. Και τη χαρακτηρίζουμε «απρόβλεπτη» καθώς ο συνθέτης μετά τα μέσα της δεκαετίας του '70 ουσιαστικά είχε αποσυρθεί από τη δισκογραφία («φροντίζοντας» όμως να ταράξει τα νερά το 1983 με τη μουσική για το φιλμ «Ρεμπέτικο» του Κώστα Φέρρη), ο δε τραγουδιστής είχε καθιερωθεί ερμηνεύοντας κομμάτια που περισσότερο στόχευαν στην εμπορικότητα και λιγότερο στην ποιότητα (ασχέτως αν αρκετά από αυτά συνδύασαν και τα δύο).

Ο Ξαρχάκος με τον δίσκο αυτό που κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1986 επιστρέφει στο λυρισμό και στη μελωδικότητα που είχαν οι πρώτες του δημιουργίες στις αρχές της δεκαετίας του '60. Τα τραγούδια είναι «κομμένα και ραμμένα» για τη φωνή του Πάριου, ο οποίος κάνει ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός στην καριέρα του και αποδεικνύει ότι είναι ένας πραγματικά μεγάλος τραγουδιστής, που μπορεί να ερμηνεύσει το ίδιο μοναδικά από ένα απλό έως ένα υψηλών απαιτήσεων κομμάτι.

Εκτός των άλλων, εδώ έχουμε το εκ νέου (και δυστυχώς τελευταίο μέχρι σήμερα) σμίξιμο ενός διδύμου που έχει γράψει ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας του ελληνικού τραγουδιού. Σταύρος Ξαρχάκος και Λευτέρης Παπαδόπουλος συνυπάρχουν ξανά μετά το 1968, με τον σπουδαίο στιχουργό να βάζει όλη του τη μαεστρία σε τέσσερα από τραγούδια του δίσκου. Ο ίδιος πολλά χρόνια μετά ανέφερε ότι το «Μάτια μπλε» το έγραψε κατόπιν επιθυμίας του ίδιου του Πάριου, ο οποίος ήθελε να υπάρχει ένα κομμάτι που να μιλά για μπλε μάτια. Αυτά δεν ήταν άλλα από της Σοφίας Αλιμπέρτη, την οποία μόλις είχε γνωρίσει ο αγαπημένος τραγουδιστής!

Το εν λόγω τραγούδι (με τη Χάρις Αλεξίου στο σιγόντο) έγινε μεγάλη επιτυχία κι εξακολουθεί να μας συντροφεύει και να μας ταξιδεύει μέχρι σήμερα. Επίσης, ακούστηκαν πολύ τα «Κουρδισμένα ανθρωπάκια», το «Αδιέξοδο» και το «Ειν' αρρώστια τα τραγούδια» (σε δεύτερη εκτέλεση μετά από εκείνη της Μαρίας Δημητριάδη λίγα χρόνια πριν), ενώ υπέροχες στιγμές του άλμπουμ είναι τα «Έλα να κάνουμε έρωτα», «Ιωάννα μου» και το νανούρισμα «Της Πανδώρας», με έναν απίστευτο Πάριο στις «χαμηλές» νότες. Εξάλλου, ο τραγουδιστής ερμηνεύει για πρώτη (και τελευταία ως σήμερα) φορά δισκογραφικά στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου και του Μάνου Ελευθερίου. Περιττό βεβαίως να πούμε ότι οι πωλήσεις του δίσκου ξεπέρασαν τις 100.000 αντίτυπα...

Την παραγωγή έκανε ο ίδιος ο Ξαρχάκος και η ηχογράφηση έγινε στο στούντιο Polysound με ηχολήπτη τον Γιάννη Σμυρναίο. Το άλμπουμ είναι αφιερωμένο από τον συνθέτη «στην Πανδώρα και στον Χάρη», ενώ στη θήκη του υπάρχει ένα δισέλιδο ένθετο με όλους τους στίχους των τραγουδιών.

Τα τραγούδια του δίσκου
1. Μάτια μπλε (Λ. Παπαδόπουλου)
2. Κουρδισμένα ανθρωπάκια (Λ. Παπαδόπουλου)
3. Έλα να κάνουμε έρωτα (Λ. Παπαδόπουλου)
4. Χωρίς αναφορές (Λ. Νικολακοπούλου)
5. Αδιέξοδο (Λ. Παπαδόπουλου)
6. Ιωάννα μου (Κ. Κινδύνη)
7. Γαρύφαλλα γκρενά (Κ. Κινδύνη)
8. Της Πανδώρας (Μ. Μουντέ)
9. Ειν' αρρώστια τα τραγούδια (Μ. Ελευθερίου)
10. Χαμένος ήχος (Κ. Κινδύνη)

Εκτός των όσων αναφέραμε παραπάνω, το 1986 ήταν και το έτος «επανασύνδεσης» συνθετών με ερμηνευτές με τους οποίους είχαν συνδέσει το όνομά τους σε προηγούμενες δεκαετίες, αλλά είχαν πολλά χρόνια να συναντηθούν δισκογραφικά. Ο Μίμης Πλέσσας με τον Γιάννη Πουλόπουλο («Στα μεγάλα ταξίδια»), ο Γιώργος Χατζηνάσιος με τη Δήμητρα Γαλάνη («Παιχνίδι για δύο») και πάνω απ' όλα, ο Σταύρος Κουγιουμτζής με τον Γιώργο Νταλάρα!

Οι δυο τους είχαν συνεργαστεί για τελευταία φορά στο βινύλιο το 1975 με τα «Ψηλά τα παραθύρια». Έκτοτε, είχαν τραβήξει διαφορετικούς δρόμους και μάλιστα ο αείμνηστος συνθέτης είχε σχεδόν αποτραβηχτεί από τα μουσικά δρώμενα, εκδίδοντας μόλις τέσσερις μεγάλους δίσκους σε έντεκα χρόνια. Το ξανασμίξιμό τους την άνοιξη του 1986 δεν ήταν και τόσο εύκολο, καθώς - όπως αναφέρει ο ίδιος ο Κουγιουμτζής σε σημείωμά του στο οπισθόφυλλο του άλμπουμ - «δεν ήξερα τι άλλο θα μπορούσα να γράψω μετά από τις τόσες επιτυχίες που είχαμε μαζί».

Ωστόσο, σιγά-σιγά τα τραγούδια άρχισαν να έρχονται το ένα μετά το άλλο και τον Ιούλιο του '86 κυκλοφόρησε ο δίσκος που φυσικά έγινε σχεδόν αμέσως χρυσός ξεπερνώντας τις 50.000 αντίτυπα σε πωλήσεις. Το ύφος των κομματιών δεν έχει πολλές ομοιότητες με το αντίστοιχο των παλαιότερων συνεργασιών Κουγιουμτζή και Νταλάρα, αλλά και πάλι υπάρχουν ευδιάκριτα στοιχεία από τα παλιά. Λόγου χάρη, «Τα πολύχρωμά σου μάτια» θυμίζουν σε κάποια σημεία «Το πουκάμισο το θαλασσί» χωρίς όμως να μπορούμε να μιλήσουμε για αντιγραφή. Άλλωστε, οι μελωδίες του Κουγιουμτζή είχαν πάντα μια μοναδικότητα κι ας ένιωθες ότι έμοιαζαν μεταξύ τους...

Τα «σήματα κατατεθέντα» του άλμπουμ είναι τα διαχρονικά και πασίγνωστα «Οι ελεύθεροι κι ωραίοι» (δεύτερη φωνή η Χάρις Αλεξίου) και «Το κόκκινο φουστάνι» με την Ελευθερία Αρβανιτάκη, μόλις ένα μήνα πριν κάνει κι εκείνη το «μπαμ» με το «Κοντραμπάντο» του Σταμάτη Σπανουδάκη. Επίσης, ακούστηκαν πολύ το ομότιτλο (με τον χαρακτηριστικό ήχο της φυσαρμόνικας του Πάνου Κατσιμίχα), «Τα κατά Ματθαίον πάθη» και «Μη γυρεύεις ομορφιές». Επίσης, υπάρχει σε δεύτερη εκτέλεση το «Τι σημαίνει αγάπη» που είχε πρωτοπεί η Αιμιλία Κουγιουμτζή το 1982 στο δίσκο «Μικραίνει ο κόσμος».

Την οργάνωση της παραγωγής επιμελήθηκε η Κική Καραβασίλη και η ηχογράφηση έγινε στο στούντιο Polysound με ηχολήπτη τον Γιάννη Σμυρναίο. Στη θήκη περιλαμβάνεται ένα ένθετο με τους στίχους των τραγουδιών.

Τα τραγούδια του δίσκου
1. Τρελοί και άγγελοι (Ντύλαν Τόμας)
2. Άδειοι οι δρόμοι (Μ. Κουγιουμτζή)
3. Τα κατά Ματθαίον πάθη (Κ. Κινδύνη)
4. Τα πολύχρωμά σου μάτια
5. Σ' αυτή τη πόλη
6. Οι ελεύθεροι κι ωραίοι (Μ. Ελευθερίου)
7. Μη γυρεύεις ομορφιές
8. Το φορτηγό (Κ. Κινδύνη)
9. Όποιος τραγουδάει τον πόνο (Μ. Ελευθερίου)
10. Το κόκκινο φουστάνι (Κ. Κινδύνη) Ελευθερία Αρβανιτάκη
11. Τι σημαίνει αγάπη (Κ. Ριτσώνη)