Η δεκαετία του '70 τελείωνε, η δικτατορία ήταν πια παρελθόν, αλλά ένα μεγάλο κομμάτι του κόσμου είχε ακόμη αρκετά παραπονεμένα λόγια και ζούσε το άδικο μέσα από την κούνια του. «Ντελάλης» του στο να εκφράσει τα παράπονά του ήταν ο Γιώργος Νταλάρας, μέσω αυτού του δίσκου που κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 1979. Πρόκειται για ένα από τα σπουδαιότερα έργα του Γιάννη Μαρκόπουλου, το οποίο χωρίζεται σε τρεις ενότητες:

Ο πρώτος σε στίχους του Πάνου Θεοδωρίδη είναι ιστορικού περιεχομένου («Κύκλος της Μακεδονίας»), ο δεύτερος περιλαμβάνει κάποια «σκόρπια» κι «επίκαιρα» τραγούδια («Ενδιάμεσο») και ο τρίτος σε στίχους του Μάνου Ελευθερίου είναι ακριβώς αυτό που λέει και ο τίτλος του: «Παραπονεμένα λόγια». Ο συνθέτης το έγραψε το καλοκαίρι του 1978 και το φθινόπωρο του ίδιου έτους ξεκίνησε να το παρουσιάζει στη μπουάτ «Διαγώνιος» στην Πλάκα με ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα, σημειώνοντας τεράστια επιτυχία εκείνη τη σεζόν.

Με την ολοκλήρωση της live παρουσίασης του προγράμματος, αποφασίστηκε να ηχογραφηθεί σε δίσκο και η επιτυχία ήταν εξίσου μεγάλη, καθώς ξεπέρασε σε πωλήσεις τις 50.000 αντίτυπα. Ήταν η πρώτη συνεργασία του συνθέτη με τον τραγουδιστή, ωστόσο αργότερα ξέσπασε μια μεγάλη κόντρα μεταξύ τους που σταμάτησε προσωρινά το 1985 όταν ο Νταλάρας συμμετείχε στο «Ρεπορτάζ» του Μαρκόπουλου, έκτοτε όμως οι δρόμοι τους δεν ξανασυναντήθηκαν και γενικότερα αποφεύγουν να μιλούν ο ένας για τον άλλο. Κρίμα...

Για να επιστρέψουμε στο «Σεργιάνι», θεωρώ ότι είναι ο καλύτερος δίσκος του Νταλάρα από ερμηνευτικής άποψης. Όλα τα τραγούδια είναι πολύ ιδιαίτερα γραμμένα και υψηλών απαιτήσεων, ακούγοντας όμως τον ερμηνευτή αισθάνεσαι ότι «τα παίζει στα δάχτυλα» και δεν δυσκολεύεται καθόλου. Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στα «Τη ζωή μου μη διαβάζεις», «Της ορφάνιας γιος», «Γιάγκος Νούλας» και «Αν ήταν άστρα τα φιλιά σου», όπου δίνει ένα πραγματικό ρεσιτάλ και η ερμηνεία του αποτελεί μάθημα για όλους. «Ζυμωμένος» από μικρός με το λαϊκό τραγούδι, χρησιμοποιεί τα εκφραστικά του μέσα στην τελειότερη μορφή τους και καταφέρνει ν' ανταποκριθεί πλήρως στις απαιτήσεις τους. Ειδικά οι δημοτικοφανείς «τσαλκάτζες» του στο «Αν ήταν άστρα τα φιλιά σου» είναι μοναδικές κι ανεπανάληπτες.

Φυσικά, το μεγάλο τραγούδι του άλμπουμ είναι το «Παραπονεμένα λόγια» που δε χρειάζεται συστάσεις. Είναι μια μουσική «καταγγελία» των συνθηκών της εποχής, η οποία είναι σαφέστατα διαχρονική κι επίκαιρη, Το πάθος με το οποίο το τραγουδά ο Νταλάρας καταδεικνύει τη σημασία του και νομίζω ότι κανένας άλλος δε θα μπορούσε να το ερμηνεύσει όπως εκείνος.

Όσον αφορά τον «Κύκλο της Μακεδονίας», ακούγοντάς τον νομίζεις ότι βρίσκεσαι στην εποχή που περιγράφει και σε λίγο θα δεις το στρατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου να εξορμά! Οι αφηγηματικές παρεμβάσεις του Μαρκόπουλου βοηθούν προς αυτή την κατεύθυνση, ενώ «Η μάνα του Αλέξανδρου» είναι το πιο γνωστό και διαχρονικό τραγούδι τούτης της ενότητας.

Να σημειώσουμε το εξαιρετικό ντεμπούτο της Γιούλης Τσίρου με τον «Μαυρογένη» (πολλά υποσχόμενη τραγουδίστρια χωρίς όμως να φτάσει εκεί που της άξιζε), τη συμμετοχή της Βασιλικής Λαβίνα στον «Σκλάβο» και το ευχάριστο κλείσιμο του δίσκου με το «Όλα μοιάζουν μαγικά», το οποίο περιγράφει ανάγλυφα τα ήθη κι έθιμα εκείνης της περιόδου.

Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνει και στην καταπληκτική ενορχήστρωση που έγινε από τον συνθέτη, με μια πολύ καλή ορχήστρα αποτελούμενη από 20 έγχορδα κι εξαίρετους σολίστ που αναφέρονται αλφαβητικά στο εσώφυλλο, το οποίο περιλαμβάνει σημείωμα του Μαρκόπουλου και φωτογραφίες των συντελεστών.

Στην παραγωγή βοήθησε ο Δημήτρης Καλοκύρης και η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της Columbia με ηχολήπτη τον Γιώργο Κωνσταντόπουλο και βοηθούς τους Γιώργο Τζάννες και Γιάννη Παπαϊωάννου. Το εξαιρετικό εξώφυλλο είναι του Δημήτρη Μυταρά.

Τα τραγούδια του δίσκου
Α' ΕΝΟΤΗΤΑ: ΚΥΚΛΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
(Στίχοι: Πάνος Θεοδωρίδης)
1) Εισαγωγή-Γιάγκος Νούλας (1204)
2) Του χάρου
3) Η μάνα του Αλέξανδρου
4) Οι Κατελάνοι
5) Ο Μαυρογένης (Γιούλη Τσίρου)
6) Το πετρέλαιο

Β' ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΝΔΙΑΜΕΣΟΝ
Ο σκλάβος (στίχοι: Μελέτης Κυριακού) Γ. Νταλάρας-Β. Λαβίνα

Γ' ΕΝΟΤΗΤΑ: ΠΑΡΑΠΟΝΕΜΕΝΑ ΛΟΓΙΑ
(Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου)
1) Παραπονεμένα λόγια
2) Τη ζωή μου μη διαβάζεις
3) Της ορφάνιας γιος
4) Ένας άπονος αέρας
5) Αν ήταν άστρα τα φιλιά σου

ΕΝΟΤΗΤΑ: Συνέχεια ΕΝΔΙΑΜΕΣΟΝ
1) Όλοι θα συναντηθούμε (στίχοι: Σαπιέντιας)
2) Όλα μοιάζουν μαγικά (Στίχοι: Γιάννη Μαρκόπουλου) Γ. Μαρκόπουλος-Γ. Νταλάρας

Έπειτα από σχεδόν δέκα χρόνια αποκλειστικής και άκρως επιτυχημένης συνεργασίας με την τότε «Μίνως Μάτσας και Υιός», ο αξέχαστος Σταύρος Κουγιουμτζής το 1979 επιστρέφει στη "LYRA" με την οποία έκανε τις πρώτες επιτυχίες του στη δισκογραφία στα μέσα της δεκαετίας του '60. Η σπουδαία Βίκυ Μοσχολιού είναι η τραγουδίστρια που καλείται να ερμηνεύσει τα νέα του τραγούδια, συνεργαζόμενη για πρώτη (και δυστυχώς τελευταία) φορά μαζί του.

Προς μεγάλη έκπληξη όλων, ο δίσκος δεν είχε ιδιαίτερη επιτυχία και δεν ακούστηκε πολύ, παρότι περιλαμβάνει ορισμένα πολύ καλά κομμάτια. Το ύφος του συνθέτη είναι γνωστό και η αείμνηστη ερμηνεύτρια προσαρμόζεται πλήρως, τραγουδώντας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις δημιουργίες του. Λαϊκά αλλά και «σκούρες» μπαλάντες είναι τα χαρακτηριστικά του άλμπουμ, όπως άλλωστε συνήθιζε να κάνει ο Κουγιουμτζής ο οποίος στιχουργικά εμπιστεύεται κυρίως τον Μιχάλη Μπουρμπούλη και το αξιοσημείωτο είναι ότι ο ίδιος υπογράφει τους στίχους σε μόλις ένα τραγούδι.

Ήμουν πολύ μικρός όταν κυκλοφόρησε το άλμπουμ (1979), αλλά θυμάμαι ότι τα ραδιόφωνα τότε έπαιζαν πολύ συχνά το «Βάλε τα καλά» και το «Όμως δεν ξέρω». Τα υπόλοιπα, τα ανακάλυψα κάμποσα χρόνια μετά όταν απέκτησα αυτό τον εξαιρετικό δίσκο που περιλαμβάνει κι άλλες καλές στιγμές, όπως τα «Έλα ν' ανταλλάξουμε», «Δεν είμαι εγώ» και το ομότιτλο. Στα «Παράπονο μανιάτικο» και «Όμως δεν ξέρω» δεύτερες φωνές κάνει ο σπουδαίος τραγουδιστής Κώστας Σμοκοβίτης, τον οποίον είχε παντρέψει ο Κουγιουμτζής.

Παραγωγός ήταν ο Γιώργος Μακράκης και η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της Columbia με ηχολήπτη τον Γιώργο Κωνσταντόπουλο. Στο εσώφυλλο υπάρχει μια πολύ όμορφη «αφίσα» της αξέχαστης Βίκυς Μοσχολιού με το χαρακτηριστικό χαμόγελό της...

Τα τραγούδια του δίσκου
1) Η αγάπη μου για σένα (Μ. Μπουρμπούλη)
2) Παράπονο μανιάτικο (Ν. Κωνσταντίνου)
3) Φεύγει ο καιρός (Μ. Μπουρμπούλη)
4) Όμως δεν ξέρω (Μ. Μπουρμπούλη)
5) Έτσι είναι η ζωή μας (Μ. Μπουρμπούλη)
6) Όταν σε περιμένω (Ντ. Χριστιανόπουλου)
7) Έλα ν' ανταλλάξουμε (Ντ. Χριστιανόπουλου)
8) Βάλε τα καλά (Μ. Μπουρμπούλη)
9) Μια φορά (Μ. Μπουρμπούλη)
10) Πες μου τι θα καταλάβεις (Μ. Μπουρμπούλη)
11) Δεν είμαι εγώ (Στ. Κουγιουμτζή)
12) Στους καφενέδες (Ν. Κωνσταντίνου)